พระราชาคณะเจ้าอาวาสรูปแรก

พระราชาคณะรูปแรกที่ได้แต่งตั้งให้มาเป็นสมภาร ก็ได้แก่พระเทพมุนี (ด้วง)* ประวัติของท่านสุดสามารถจะหามาเรียบเรียงไว้ให้ละเอียดได้ เท่าที่ค้นพบในหนังสือต่าง ๆ ก็มีเพียงประปรายเท่านั้น ในพระราชพงศาวดารฉบับราชหัตถเลขาได้ยืนยันว่าในปีขาล จัตวาศก ตรงกับ พ.ศ. 2325 ตรงกับปีสร้างกรุงเทพมหานครนั้น โปรดเกล้าฯ ตั้งให้พระเทพโมลีวัดสังข์กระจายเป็นที่เทพมุนี แทนพระเทพมุนีองค์เดิมที่ถูกถอดไป** แสดงว่าวัดสังข์กระจายได้เป็นวัดที่ทรงความสำคัญซึ่งพระเจ้าแผ่นดินทรงเอาพระทัยใส่อุปถัมภ์มาก่อนสมัยสร้างกรุงเทพฯ แล้ว

พระเทพมุนี วัดสังข์กระจาย เป็นปีที่ประจักษ์ว่าเป็นผู้ที่คงแก่เรียนมีความรู้ความสามารถยิ่งองค์หนึ่ง จะเห็นได้ว่าในปี พ.ศ. 2332 คราวเกิดอสุนีบาตตกต้องมุขเด็จพระที่นั่งอมรินทราภิเศกมหาปราสาทติดเป็นเพลิงลุกไหม้ขึ้น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ทรงพระแสงของ้าวเร่งข้าราชการดับเพลิงจนสงบแล้ว ทรงปริวิตกว่าเห็นจะเป็นอวมงคลนิมิตแก่บ้านเมืองเป็นแท้ พระราชาคณะที่เป็นปราชญ์มีความชำนาญทั้งพุทธศาสตร์และโลกศาสตร์ต่างได้ลงชื่อเข้าร่วมถวายไชยมงคลให้เบาพระทัยเป็นเอกฉันท์ร่วมกันว่า ไม่เป็นอวมงคลแต่อย่างใด หากจะเป็นความปราชัยบังเกิดแก่ศัตรูในภายหน้า*** ในพระราชวิจารณ์รัชกาลที่ 5 กล่าวรายนามพระสงฆ์ที่ถวายพระพรในครั้งนี้ว่า มีพระเทพมุนีวัดสังข์กระจายร่วมคณะอยู่ด้วยรูปหนึ่ง****

มีเค้าอยู่อีกตอนหนึ่งที่แสดงให้ทราบถึงว่า วัดสังข์กระจายในยุคแรก ๆ มีพระสงฆ์อาวุโสทรงพฤทธิภาพเป็นที่เคารพนับถือของเจ้านายชั้นผู้ใหญ่หลายองค์ จึงปรากฏว่าสมัยหนึ่งมีการสมโภชพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระสงฆ์ถูกอาราธนารับภัตตาหารเพล มีรายนามพระสงฆ์วัดสังข์กระจายทั้งสามรูป คือ พระเทพมุนี พระญาณโพธิ และอาจารย์อีกรูปหนึ่งไม่ออกนาม*

ในจดหมายเหตุสุบินนิมิต ก็ออกชื่อพระเทพมุนีและพระญาณโพธิว่า ได้อยู่ร่วมชุดพระราชาคณะผู้ใหญ่ ทำนายสุบินนิมิตของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกด้วย บอกว่าทรงสุบินปีชวดจัตวาศก จุลศักราช 1145 ตรงกับ พ.ศ.2335** การที่ท่านได้เข้าถวายไชยมงคลพยากรณ์อสุนีบาตก็ดีและทำนายสุบินนิมิตก็ดี ทั้งสองครั้งได้แสดงให้เห็นว่า ท่านต้องมีความชำนิชำนาญในเรื่องโหราศาสตร์อีกวิชาหนึ่งด้วย

ข้อที่น่าสังเกตคือ ในสมัยนี้ วัดสังข์กระจายมีพระราชาคณะถึง 2 รูป อีกรูปหนึ่งก็คือ พระญาณโพธิ แต่ก็มีชื่ออยู่แต่ในสมัยพระเทพมุนีเท่านั้น เพราะอันดับนามเจ้าอาวาสรูปที่ 2 แทนที่จะเป็นพระญาณโพธิ กลับเป็นพระครูมารวิชิตไป ฉะนั้น พระญาณโพธิจึงน่าจะลาสิกขาเสียมิฉะนั้นก็อาจย้ายสำนักหรือสิ้นอายุลงเสียอย่างใดอย่างหนึ่งแน่นอน

พระเทพมุนีเจ้าอาวาสรูปแรกองค์นี้ จะเป็นชาวจังหวัดไหน ชาตะ มรณะ เมื่อ พ.ศ.ใด ยังสืบหาข้อมูลไม่ได้